Casus van het kwartaal: Koe met een uitgezaaide ontsteking

16 juli 2021

De patiënt

Een veehouder belt in de avonddienst voor een koe met vermoedelijk longontsteking. Op de robot is te zien dat de koe tot vandaag nergens last van had, en nu plots in liters gezakt is.

Bij aankomst valt meteen op dat de koe veel te suf is en ècht moeite heeft met ademhalen. De lichaamstemperatuur is veel te hoog (40,3°C), het hart klinkt goed maar alle darm- en pensbewegingen liggen stil. Er word in samenspraak met de veehouder besloten om meteen vol in te zetten op behandeling met een breedspectrum antibiotica, een magneet, pijnstillers en ondersteunende therapie. Prognose: slecht.

Daags erna is de koe eerder verslechterd dan verbeterd. De koe heeft zelfs onderhuids lucht zitten t.h.v. de schouderbladen, deze lucht komt uit de zwaar-beschadigde longen.  We nemen het enige goede besluit: euthanasie. Omdat de veehouder al meer gedoe heeft gehad laatste maanden, en we echt eens willen weten wat er aan de hand is, wordt besloten om de koe ter sectie te sturen bij de Gezondheidsdienst voor Dieren (kosten rond de €100,- = gesubsidieerd tarief).

Uitslag sectie

De uitslag van het sectie rapport luidt: “Metastatische pneumonie door infectie met Trueperella pyogenes (Arcanobacterium pyogenes) ten gevolge van necrotiserende ontsteking in de huid van het uier.”

Oftewel: De koe is gestorven aan een longontsteking die is veroorzaakt door uitzaaiingen vanuit een chronisch geïnfecteerd uier. Deze uitzaaiingen hebben zich op meerdere plaatsen in de longen gevestigd en zijn daar gaan woekeren en “rotten”. Deze uitzaaiingen waren zo plots en massaal dat de koe kansloos was tegen deze infectie, geen enkele behandeling had deze koe nog kunnen redden. Vandaar ook het acute verloop met al tekenen van shock, met daags erna al massaal onderhuidse lucht vanuit de beschadigde longen.

Het klinkt als een zeldzaam fenomeen, maar eigenlijk komt dit meer voor dan meeste veehouders (èn dierenartsen) beseffen.

Denk maar eens bij uzelf na: ooit een afgekeurde slachtkoe gehad door een onverwachte reden zoals:

Plekjes op de longen?

Leverabcessen?

Hartklepontstekingen?

Bloedingen op de nieren?

Al deze symptomen passen bij uitzaaiingen van infecties, meestal door chronische infecties.

Ook in de sectiezaal bij de Gezondheidsdienst zien ze deze uitgezaaide ontstekingen in de longen steeds vaker. In veel gevallen komt de ontsteking, net als in deze casus, vanuit ontstekingen aan de uierhuid. We spreken van Udder Cleft Dermatitis (UCD).

Figuur 1 Percentage inzendingen met metastatische longontsteking bij melkvee ouder dan 1 jaar per kwartaal in de periode 1 januari 2016 tot en met 31 december 2020 (Bron: GD Veekijker, editie Juni 2021; Data-analyse GD-pathologie)

Udder Cleft Dermatitis

Bij UCD zie je de ontstekingen met name aan de voorzijde van het uier, of tussen de voorste kwartieren. Dit in tegenstelling tot klassieke uiersmet, wat eerder tussen de achterkwartieren en/of in de liezen tussen de poten en het uier wordt gezien. De huid gaat ontsteken door een combinatie van vocht warmte en wrijving, en doordat er direct onder de uierhuid grote bloedvaten lopen kan de infectie snel voor uitzaaiingen zorgen. Kleine propjes met bacteriën komen in de bloedbaan te recht en kunnen zo neerslaan in andere organen waar ze weer ontsteking veroorzaken.

Een goede behandeling tegen UCD is er niet en het is ook nog niet helemaal helder wat de belangrijkste veroorzakers zijn.

Wel is het erg belangrijk om de huid droog te houden en vroeg in te grijpen, om te voorkomen dat de infectie kan uitzaaien.

 

Figuur 2: Uierhuid met ernstige UCD ontstekingsplekken.

Andere oorzaken

Alle chronische ontstekingen kunnen ‘naar binnen slaan’ en dus uitzaaiingen geven naar andere organen, maar denk aan:

Aderontsteking (bv na infuus)

Ontstoken gewrichten

Chronische en subacute pensverzuring (SARA)

Baarmoederontsteking, uierontsteking

Scherp-in

Feit is en blijft echter dat niet al deze koeien uiteindelijk volledig afgekeurd zullen worden of doodgaan, maar nog is het niet bevorderlijk voor de gezondheidstoestand van deze koeien. Dit onderstreept nogmaals het belang van goed (voer)management en op tijd en correct ingrijpen bij problemen als uiersmet en andere ontstekingen. Op tijd ingrijpen verkleint de kans op ernstige complicaties en vergroot de kans op een snelle genezing.

Meer nieuws

18 januari 2024

Symposium in Hannover 16-17 januari 2024

Op 16 en 17 januari organiseerde Lintjeshof samen met Agro-Vet, Hypor, Boehringer Ingelheim, GFS en...
12 december 2023

Sustainable pig farming event 16-17 januari in Hannover

Lintjeshof is trotse partner van dit tweedaagse congres in Hannover. Meld je snel aan met deze
25 oktober 2023

Presentatie Lintjeshof in Spanje

Op de bijeenkomst van Catalaanse varkensdierenartsen van 25 oktober 2023 in Manresa vertelde Karien...